Μετάνοια, η θύρα του Παραδείσου!Φθάσαμε στο λειτουργικό αποκορύφωμα της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Την Ε’ εβδομάδα των Νηστειών, που διανύουμε, οι ακολουθίες γίνονται μακρότερες και εκλεκτότερες. Σ’ όσα καθημερινά τελούνται προστίθενται δύο εκτενέστερες ακολουθίες. Του Μεγάλου Κανόνος, την Τετάρτη το απόγευμα και του Ακαθίστου Ύμνου, την ερχόμενη Παρασκευή.
Και διάλεξαν σοφά και με διάκριση, όπως πάντοτε εξάλλου, οι άγιοι Πατέρες μας αυτή την εβδομάδα, για να μας ξεκουράσουν λίγο την επόμενη, τη λεγόμενη και “κουφή”, ώστε να βαστάξουμε προθύμως τον κόπο των ιδιαιτέρως πυκνών και μακρών ακολουθιών της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδας, που σε λίγο ανατέλλει…
Σε λίγη ώρα, οι ευσεβείς ορθόδοξοι χριστιανοί θα βρεθούν στους Ναούς για ν’απολαύσουν το Μεγάλο Κανόνα, μια συλλογή με 250 υπέροχους ύμνους, που έχουν ως κεντρικό νόημα τη Μετάνοια.
Ο μέγας Κανών ψάλλεται τμηματικά στα τέσσερα πρώτα απόδειπνα της Τεσσαρακοστής και ολόκληρος στον Όρθρο της Πέμπτης η στο αποψινό μικρό απόδειπνο, στους ενοριακούς Ναούς, για να μπορέσουν περισσότεροι πιστοί να τον παρακολουθήσουν και να ωφεληθούν από τα νοήματά του.
Συγγραφέας αυτού του Κανόνα είναι ο Άγιος Ανδρέας ο Ιεροσολυμίτης. Ήταν Μοναχός της Ιεράς Μονής του Αγίου Σάββα. Χρημάτισε Γραμματέας του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, συμμετείχε στην ΣΤ’ Οικουμενική Σύνοδο το 680 μ.Χ. και αφού εξελίχθηκε στα διάφορα εκκλησιαστικά αξιώματα εκλέχθηκε Αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Συνέγραψε πολλούς κανόνες και διάφορα συγγράμματα. Το σπουδαιότερο υμνογραφικό του έργο, το οποίο θεωρείται και το τελευταίο της ζωής του, είναι ο Μέγας Κανών. Πέθανε γύρω στο 740 μ.Χ. στη Λέσβο, είτε επιστρέφοντας από την Κωνσταντινούπολη, είτε ως εξόριστος εκεί, μια και ήταν υποστηρικτής των ιερών εικόνων.
Για το περιεχόμενο του Μεγάλου Κανόνος, γράφει ο Καθηγητής κ.Ιωάννης Φουντούλης: “Δεν είναι τίποτε άλλο ο Μέγας Κανών, παρά ένα κύκνειο άσμα, ένας θρήνος προθανάτιος, ένας μακρός θρηνητικός μονόλογος. Ο ποιητής βρίσκεται στο τέλος της ζωής του. Αισθάνεται ότι οι ημέρες του είναι πια λίγες, ο βίος του έχει περάσει. Αναλογίζεται το θάνατο και την κρίση του δίκαιου κριτή, που τον αναμένει. Και έρχεται να κάνει μια αναδρομή, μια ανασκόπηση του πνευματικού κόσμου. Κάθεται να συζητήσει με την ψυχή του. Ο απολογισμός όμως δεν είναι ενθαρρυντικός. Ο βαρύς κλοιός της αμαρτίας τον συμπνίγει. Η συνείδηση τον ελέγχει. Και ο ποιητής θρηνεί διαρκώς για την άβυσσο των κακών του πράξεων.
Στο θρήνο αυτό συμπλέκεται η αναδρομή στην Αγία Γραφή. Αυτό κυρίως δίνει τη μεγάλη έκταση στο ποίημα. Ο σύνδεσμος όμως του θρήνου με τη Γραφή είναι πολύ φυσικός. Ως άνθρωπος του Θεού ο ποιητής ανοίγει το βιβλίο του Θεού για να αξιολογήσει τα πεπραγμένα του. Εξετάζει ένα προς ένα τα παραδείγματα του ιερού βιβλίου. Το αποτέλεσμα της συγκρίσεως είναι κάθε φορά τρομερό και αιτία θρήνων. Έχει μιμηθεί όλες τις κακές πράξεις όλων των ηρώων της ιεράς ιστορίας, όχι όμως και τις καλές πράξεις των αγίων. Δεν του μένει παρά η μετάνοια, η συντριβή και η καταφυγή στο έλεος του Θεού.
Κι εδώ ανοίγει η αισιόδοξη προοπτική του ποιητή. Βρήκε τη θύρα του Παραδείσου, τη μετάνοια. Καρπούς μετανοίας δεν έχει να παρουσιάσει. Προσφέρει όμως στο Θεό την συντετριμμένη του καρδιά και την πνευματική του φτώχεια. Τα βιβλικά παραδείγματα του Δαβίδ, του τελώνη, της πόρνης και του ληστή τον ενθαρρύνουν. Ο κριτής θα ευσπλαγχνισθεί και αυτόν, που αμάρτησε πιο πολύ απ’ όλους τους ανθρώπους”.
Μήπως κι εμείς δε βρισκόμαστε στην ίδια θέση με τον άγιο Ανδρέα; Μήπως κι εμείς, κάθε ώρα, κάθε στιγμή δε βρισκόμαστε μπροστά στο θάνατο, μπροστά στο τέλος της ζωής μας; Εμείς αναλογιζόμαστε πράγματι τα τελευταία μας; Σκεφτόμαστε πως θα βρεθούμε την ώρα της εξόδου μας απ’αυτή τη ζωή για την άλλη; Γιατί είπε ο Κύριος, “εκεί που θα σε βρω, εκεί και θα σε κρίνω”!
Ω και να είχαμε κάνει βίωμα όλοι μας, τη μνήμη του θανάτου! “Να θυμάσαι το θάνατό σου και δε θ’ αμαρτήσεις ποτέ”, λέει ο ιερός Χρυσόστομος. Ποιος θα είναι ο δικός μας απολογισμός, όταν θα βρεθούμε, τη φοβερή εκείνη ώρα, μπροστά στο βήμα του αδέκαστου Κριτή; Δεν είναι οι πράξεις μας που θα μας σώσουν! Γιατί, δεν ποιήσαμε τίποτε καλό πάνω στη γη, γράφει στη λειτουργία του ο Μέγας Βασίλειος. Αλλά έχουμε το θάρρος μας στο έλεος και τη μεγάλη αγάπη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, εκείνου που έδωσε τον εαυτό του λύτρο, για τις δικές μας αμαρτίες.
Ελάτε, λοιπόν, αδελφοί! Ας πετάξουμε από πάνω μας το λερωμένο χιτώνα της αμαρτίας! Ας αφήσουμε τον παλιό μας εαυτό με τα πάθη του, τις κακίες, τις αμαρτωλές συνήθειές του κι ας αρχίσουμε μια καινούρια ζωή! Ας κάνουμε μια συμφωνία με το Θεό για μια νέα ζωή! Να ζούμε πια σύμφωνα με τις εντολές Του, σύμφωνα με το θέλημά Του! ” Ας αγαπήσουμε μόνο Αυτόν και τίποτε άλλο εκτός από Αυτόν” (άγιος Μακάριος).
Είναι πολλοί οι δρόμοι της μετανοίας, αδελφοί! Η πρώτη οδός είναι η ομολογία των αμαρτιών μας. Καταδικάζεις μόνος σου τον εαυτό σου και ο Θεός σε απαλλάσσει από το βάρος της αμαρτίας. Δεύτερη οδός είναι το πένθος για τις αμαρτίες σου. Πένθησε και εξαλείφεις την αμαρτία! Τρίτη οδός, η ταπεινοφροσύνη. Ξεχώρισε τον εαυτό σου, ως τον πιο αμαρτωλό άνθρωπο στη γη και εξάλειψες το πλήθος των αμαρτιών! Τέταρτη οδός Μετανοίας, η ελεημοσύνη, η βασίλισσα των αρετών, που σε ανεβάζει αμέσως στις αψίδες των ουρανών. ” Έχεις μια πεντάρα; Αγόρασε τον ουρανό! Όχι γιατί είναι φτηνός ο ουρανός αλλ’ επειδή είναι φιλάνθρωπος ο Κύριος! Δώσε ένα ποτήρι κρύο νερό, δώσε ψωμί και πάρε Παράδεισο… Δώσε μικρά και πάρε μεγάλα… Δώσε θνητά και πάρε αθάνατα… Δώσε φθαρτά και πάρε άφθαρτα…Γιατί η ελεημοσύνη είναι το λύτρο που ελευθερώνει την ψυχή”! Πέμπτη οδός Μετανοίας, η προσευχή. Να προσεύχεσαι κάθε ώρα, με επιμονή και να είσαι σίγουρος ότι δε θα σε αποστραφεί ο Κύριος και θα συγχωρήσει τις αμαρτίες σου! Έκτη οδός, τα δάκρυα. Μικρό κόπο θέλει από σένα και Εκείνος δίνει τα μεγάλα. Χύσε δάκρυα και ο Χριστός σου δίνει τη συγχώρεση.
” Εγγίζει ψυχή το τέλος, εγγίζει και ου φροντίζεις, ουχ ετοιμάζη• ο καιρός συντέμνει, διανάστηθι• εγγύς επί θύραις ο Κριτής εστιν• ως όναρ, ως άνθος ο χρόνος του βίου τρέχει• τι μάτην ταραττόμεθα”;
+Αρχιμ. Καλλίνικος Μαυρολέων
ΠΗΓΗ: https://papakallinikos.wordpress.com
