ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΣΧΟΛΕΙΑ, ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΣΧΟΛΕΙΑ
Ἡ παρουσία τῆς Ἐκκλησίας στόν σχολικό χῶρο σήμερα ἔχει ἀτονίσει σέ μεγάλο βαθμό. Ἡ μείωση τοῦ ἀριθμοῦ τῶν κληρικῶν ἐκπαιδευτικῶν, ἡ καλλιέργεια ἀντιεκκλησιαστικοῦ πνεύματος ἀλλά καί ἡ ἀδράνεια τῶν ἀνθρώπων τῆς Ἐκκλησίας εἶναι οἱ κύριοι παράγοντες πού ὁδήγησαν στήν κατάσταση αὐτή. Ἡ Ἐκκλησία δέν ἔχει πλέον λόγο στά σχολεῖα. Μόνον στίς περιπτώσεις ἔντονης ποιμαντικῆς δραστηριότητας καί καλλιέργειας διαπροσωπικῶν σχέσεων καθίσταται δυνατή ἡ πρόσβαση στή σχολική μονάδα. Ἔτσι, ἔχει γίνει πλέον κατανοητό ἀπ’ ὅλους ὅτι πρέπει νά ἐξετασθοῦν τρόποι ἀναθερμάνσεως τῶν σχέσεων Ἐκκλησίας – Σχολείου καί ἄσκησης τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ νεανικοῦ ἔργου μέσα στίς μαθητικές κοινότητες.
Ἡ παρέμβαση τῆς Ἐκκλησίας στόν χῶρο τοῦ σχολείου πολλές φορές προκαλεῖ τραυματικά ἀποτελέσματα, λόγω ἀπειρίας ἐκείνων πού τήν ἐνεργοῦν. Γιά τόν λόγο αὐτό, ἡ παρουσία τῆς Ἐκκλησίας στόν χῶρο τοῦ σχολείου θά πρέπει νά γίνει ἀπό ἐπιλεγμένα πρόσωπα, κληρικούς ἤ λαικούς, πού θά εἶναι ἱκανά νά φέρουν σέ πέρας τή λεπτή αὐτή ἀποστολή. Ἔτσι, ἀκόμη καί στήν περίπτωση πού δέν ὑπάρχουν θετικά ἀποτελέσματα, τουλάχιστον δέν θά καταγραφοῦν ἀρνητικές συνέπειες. Πολύ ἀποτελεσματικός εἶναι πάντως ὁ καθορισμός ἐντεταλμένων κληρικῶν γιά κάθε σχολεῖο.
Σέ διαπροσωπικό ἐπίπεδο, δέν θά πρέπει νά μένει ἀναξιοποίητη ἡ ὕπαρξη μελῶν, σέ κάθε σχολική μονάδα, πού διατηροῦν σχέσεις μέ τήν Ἐκκλησία, πολύ περισσότερο ὅταν ἀποδεδειγμένα εἶναι συνειδητά μέλη της. Διευθυντές, καθηγητές, ἰδιαίτερα οἱ Θεολόγοι, πρόεδροι συλλόγων γονέων, μέλη μαθητικῶν ἐπιτροπῶν, μποροῦν νά βοηθήσουν πολύ στήν ἄσκηση πνευματικοῦ ἔργου στό σχολεῖο.
Ἐπίσης, θά μποροῦσε νά ἀξιοποιηθεῖ τό αἴτημα τῆς ἐποπτείας στό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν. Ἔτσι, καλεῖται ὁ ἱερέας τῆς Ἐνορίας στήν τάξη, προκειμένου νά μιλήσει γιά ἕνα συγκεκριμένο θέμα καί νά ἀπαντήσει σέ ἐρωτήσεις τῶν μαθητῶν. Μπορεῖ, ὅμως, νά πραγματοποιηθεῖ καί ἐπίσκεψη τῆς τάξης στόν ἐνοριακό ναό, ὥστε οἱ μαθητές νά δοῦν ἐπί τόπου τά μέρη τοῦ Ναοῦ, τά ἄμφια, τά ἱερά σκεύη κ.ο.κ. Ἀκόμη, εἶναι σημαντική ἡ διοργάνωση εἰδικῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν γιά τά μέλη τῆς σχολικῆς κοινότητας. Μποροῦν, μάλιστα, νά ἀξιοποιηθοῦν οἱ λειτουργικές περίοδοι καί οἱ μεγάλες ἑορτές (π.χ. Σαρακοστές, Χριστούγγεννα, κ.ἄ.). Ἀλλά καί ἡ τέλεση σπάνιων ἱερῶν ἀκολουθιῶν (προηγιασμένη θ. λειτουργία, χαιρετισμοί, εὐχέλαιο, κ.ἄ.) συνιστᾶται περισσότερο γιά μαθητικούς ἐκκλησιασμούς, ἀπ’ ὅ,τι ἡ κοινή θ. λειτουργία, πού εἶναι εὐρύτερα γνωστή.
Σημαντικό νεανικό ἔργο μπορεῖ νά ἀσκηθεῖ σέ μαθητές καί ἐκτός τῆς παραδοσιακῆς σχολικῆς κοινότητας καί μέσω τῶν φροντιστηρίων, κυρίως ἐκείνων τῶν ξένων γλωσσῶν. Καθώς ἀφορᾶ ἰδιωτικές ἐπιχειρήσεις, ἡ πρόσβαση σ’ αὐτά εἶναι πιό εὔκολη. Καί πάλι, ὅμως, ἐξαρτᾶται ἀπό τήν καλλιέργεια θετικοῦ κλίματος σέ ἀνθρώπινο ἐπίπεδο. Μιά καλή εὐκαιρία εἶναι ἡ πραγματοποίηση ἐκδηλώσεων, πού μποροῦν νά συν- διοργανωθοῦν ἀπό τήν Ἐνορία καί τά φροντιστήρια τῆς περιοχῆς, μέ κάποια εὐκαιρία πού θά ἀναζητηθεῖ γιά τόν σκοπό αὐτό. Μιά καλή εὐκαιρία εἶναι ἡ ἑορτή τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, ἀλλά καί ἄλλες ἑορτές ἤ γεγονότα τοπικοῦ χαρακτήρα.
Μιά ἄλλη καλή εὐκαιρία ποιμαντικῆς διακονίας, ἐκτός τοῦ χώρου τοῦ σχολείου, εἶναι ἡ βράβευση μαθητῶν πού διακρίθηκαν στή σχολική ἐπίδοση ἤ τό ἦθος τους, καθώς καί ἡ δημόσια ἀναγνώριση τοῦ ἔργου τοῦ σχολείου, συνολικά.
Ἐπίσης, τά τελευταῖα χρόνια παρατηρεῖται καί ἡ ποιμαντική ἀξιοποίηση τῶν ἐξετάσεων. Ἡ τέλεση τῆς θ. λειτουργίας χάριν τῶν μαθητῶν πρίν τίς ἐξετάσεις τους, μιά βραδινή ἀκολουθία, ἡ τέλεση τῆς παρακλήσεως εἶναι εὐκαιρίες προσέγγισης τῶν μαθητῶν, ἐκτός μέν σχολείου, σέ μία περίοδο ὅμως πού ἔχουν τήν ἀνάγκη στήριξης ὄχι μόνο τῆς οἰκογένειας ἀλλά καί τοῦ κοινωνικοῦ τους περιβάλοντος.
Σέ ὅλες τίς παραπάνω περιπτώσεις, ὅταν μιλοῦμε γιά παρουσία τῆς Ἐκκλησίας στό σχολεῖο, θά πρέπει νά ἐννοοῦμε μᾶλλον τήν ὑποχρέωσή της νά δημιουργήσει τίς προυποθέσεις καί τό θετικό κλίμα γιά τήν ἄσκηση ἑνός οὐσιαστικοῦ νεανικοῦ ἔργου. Ἡ προβληματική τοῦ ὅλου θέματος, δηλαδή, εἶναι γιά τήν ὑποδομή τοῦ ἔργου, παρά γιά τά ἀποτελέσματά του. Ἐκεῖνο πού ἐπιδιώκουμε μεταξύ τῶν μαθητῶν, εἴτε μέσα στό σχολεῖο εἴτε ἐκτός αὐτοῦ, εἶναι νά καταστήσουμε ζωντανή τήν παρουσία μας, μιᾶς παρουσίας πού δέν θά ἐκπνεύσει ἀμέσως μετά τήν ἀποχώρησή μας ἀλλά θά ὁδηγήσει σέ μιά βιωματική σχέση τῶν νέων μέ τήν Ἐκκλησία.
ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
Εἶναι γεγονός ὅτι τόσο στό χῶρο τῆς οἰκογενείας, ὅσο καί στό χῶρο τοῦ σχολείου ἀκόμη καί στόν ἐκκλησιαστικό χῶρο δέν ἔχουμε ἀκόμη προχωρήσει στήν ἀπαραίτητη προσφορά τῆς λειτουργικῆς ἀγωγῆς στά παιδιά ὅλων τῶν ἡλικιῶν.
Στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας ἡ Θεία Λειτουργία θεωρεῖται τό σπουδαιότερο πνευματικό ἀλλά καί κοινωνικό γεγονός, αὐτό πού συγκροτεῖ τήν Ἐκκλησία σέ Σῶμα Χριστοῦ. Ἡ Θεία Λειτουργία ἀποτελεῖ τήν ἀνάμνηση τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου, τόν χῶρο συνάντησης τῶν Ἁγίων καί τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά καί τίς στιγμές τῆς προσευχῆς πού ἑνώνει ὅλους τούς ἀνθρώπους.
Γιά τούς νέους ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι ἕνα γεγονός πού δέν τούς συγκινεῖ ἰδιαίτερα, παρότι τά τελευταία χρόνια ὑπάρχει μιά αὔξηση τοῦ ἀριθμοῦ τῶν ὅσων ἐκκλησιάζονται. Εἴτε γιατί ἀπό τήν οἰκογένεια δέν ἔμαθαν νά ἐκκλησιάζονται εἴτε γιατί ἄλλες ὑποχρεώσεις τούς κρατοῦν μακριά εἴτε γιά ἄλλους λόγους, ὁ κυριακάτικος ἐκκλησιασμός δέν παύει νά εἶναι ὑπόθεση ἑνός μικροῦ κομματιοῦ. Δέν ἀναφερόμαστε στή θεία Κοινωνία, ἡ ὁποία γιά τούς περισσότερους εἶναι ἐθιμοτυπική ὑποχρέωση, συνήθως δυό φορές τό χρόνο.
Ὅλα αὐτά μαρτυροῦν τήν δυσκολία τῆς Ἐκκλησίας νά πείσει τήν πλειοψηφία τῆς νέας γενιάς ὅτι δέν ἔχει νόημα ἡ πίστη χωρίς κοινωνία μέ τό θεό καί τούς ἀνθρώπους. Ἴσως εἶναι καιρός γιά μιά πιό γενναῖα προσπάθεια ἀπό ὅλους, κυρίως τούς Ἐπισκόπους, ἀλλά καί τούς ἱερεῖς, πού δέν μποροῦν νά μένουν ἀδιάφοροι βλέποντας τήν γήρανση τοῦ ἐκκλησιάσματος, ἀλλά καί τήν οὐσιαστική ἀποκοπή μεγάλου τμήματος τῶν νέων ἀπό τή λατρεία.
Θά ἦταν εὔκολο νά ἀποδοθεῖ αὐτή ἡ ἀρνητική στάση τῶν νέων στήν ἁμαρτία, τό κοσμικό πνεῦμα, τόν διάβολο, τό οἰκογενειακό περιβάλλον. Καλύπτει θαυμάσια τήν ἄρνηση ὅλων μας νά συμβαδίσουμε μέ τήν πραγματικότητα καί νά λειτουργήσουμε μέσα στήν ἱστορία. Ἀκόμη χειρότερα, δικαιολογεῖ τήν δική μας ἐκκοσμίκευση καί ἔλλειψη οὐσιαστικής ποιμαντικῆς ἀγωνίας, ὅπως ἐπίσης καί τήν μᾶλλον συνειδητή ἐπιλογή γιά τήν μή δημιουργία συνθηκῶν πού θά βοηθοῦσαν τίς νεώτερες γενιές νά καταλάβουν ὅτι ἡ πίστη χωρίς λατρεία στό θεό εἶναι νεκρό γράμμα.
Ἀπό τήν ἄλλη, εἶναι γεγονός ὅτι ἡ ὑπομονή καί ἡ προσευχή στό θεό δέν βλάπτουν, κάποια στιγμή ὅλοι ἐπανερχόμαστε στίς ρίζες μας.
Οἱ αἰτίες τῆς ὄχι τόσο ἔνθερμης συμμετοχῆς τῶν νέων στή λατρευτική καί λειτουργική ζωή τῆς Ἐκκλησίας (πολλοί ἐκκλησιάζονται οὐσιαστικά τίς δύο μεγάλες γιορτές καί ὅταν τό σχολεῖο πηγαίνει στήν Ἐκκλησία) εἶναι ἀρκετές. Κάποιες ἀπ’ αὐτές καταγράφηκαν σέ μιά ἔρευνα, πού ἔγινε σέ ἕνα ἐπαρχιακό τόπο, ἀνάμεσα σέ νέους ἡλικίας 14-17 ἑτῶν. Τό ποσοστό ἐκκλησιασμοῦ τους εἶναι 19%, ἰδιαίτερα ὑψηλό, σέ σχέση μέ τά μεγάλα ἀστικά κέντρα. Ὡστόσο, καί αὐτοί ἐντοπίζουν σημεῖα πού δυσκολεύουν τήν συμμετοχή τους στή θεία Λειτουργία.
Ἡ γλώσσα τῆς θείας Λειτουργίας ἀποτελεῖ ἐμπόδιο γιά τόν ἐκκλησιασμό. Τό ἐκπαιδευτικό σύστημα, μέ τίς ἀγχωτικές ἀπαιτήσεις διαβάσματος, ἀλλά καί τά φροντιστήρια τῆς Κυριακῆς (μεγάλη πληγή, τήν ὁποία ἡ Ἐκκλησία δέν φαίνεται νά λαμβάνει ἰδιαίτερα ὑπόψιν), ὅπως καί ἡ ἀνάγκη γιά ὕπνο καί ξεκούραση, ἀλλά καί ἡ πρωινή ὥρα διεξαγωγῆς τῆς θείας Λειτουργίας δίνουν στά παιδιά αἰτίες ἤ δικαιολογίες γιά τήν ἄρνηση συμμετοχῆς τους. Ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον εἶναι τό ποσοστό τῶν ὅσων δέν ἐκκλησιάζονται συχνά γιατί δέν βρίσκουν ἄλλους νέους στήν Ἐκκλησία. Κάποιοι ἄλλοι λόγοι γιά τούς ὁποίους οἱ νέοι δέν ἐκκλησιάζονται εἶναι : Ἡ διασκέδαση τοῦ Σαββατόβραδου, ἡ ἐκδρομές τήν Κυριακή τό πρωί, τό ἄσχημο κήρυγμα καί ἡ κακή ψαλμωδία, τό κουτσομπολιό ἀπό μεγαλύτερης ἡλικίας ἄτομα, ἡ βαρεμάρα ἀπό τήν θεία Λειτουργία, τό διάβασμα.
Τήν ἐφετινή κατηχητική χρονιά πού μᾶς πέρασε πραγματοποιήθηκαν γιά τά παιδιά τῶν κατηχητικῶν πέντε (5) θείες Λειτουργίες στό παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Σοφίας. Σημαντική παρατήρηση γιά αὐτούς τούς ἐκκλησιασμούς παραμένει, ἡ μή συμμετοχή κατά πρῶτο λόγο τῶν κατηχητῶν καί τῶν βοηθῶν καί κατά δεύτερο λόγο τῶν στελεχῶν. Ἀκολούθως νά ἐπισημάνουμε ὅτι τά περισσότερα παιδιά πού συμμετείχαν στίς θείες Λειτουργίες ἧταν τοῦ Κατώτερου Μεικτοῦ Κατηχητικοῦ Σχολείου.
Απόσπασμα από απολογιστικό συνέδριο νεότητας της ενορίας μας
